İnsanlık olarak kısa süredir hayatta olmamıza rağmen sanat ve bilimde takdire şayan başarılar elde ettik. Hayatta kalmayı başardık, doğanın temel kanunlarını çözdük ve hatta estetik kaygılara kapılacak zamanı bile bulduk. Bu estetik kaygılar uğrunda ortaya birçok eser de koyduk. Bugüne dek ortaya koyduğumuz bu eserlerin tümü (formüller,şiirler, tablolar, heykeller,...) birer tasarım ürünüydü. Bazen bir anda akla düşüveren bazen de uzun süreçlerin sonucu olan fikirler, bu tasarımları hayata geçirmemize olanak sağladı. Ancak elbette tasarım kavramının kapsayıcılığı ve karşılığı da geçen bu süre içinde çokça değişti.
Yaşadığımız günde tasarım derken kast ettiğimiz alan çok geniş ve bazen soyut. Peki, tasarımı bugün yeniden tanımlayacak olsak ona ne gibi sınırlar çizerdik? Gün içinde etrafımızda gördüklerimizden hangilerinin tasarımın kapsamı içine alır, hangilerini dışarıda bırakırdık? Temas ettiğimiz, gördüğümüz, duyduğumuz her bir nesnenin aslında iyi ya da kötü birer tasarımın sonucu olduğunu düşünürsek bu sınırı çizmek fazlaca zorlaşıyor. Zaten sınırların belirsizleşmesi de tasarımın tanımını yeniden yapmayı gerekli kılıyor.
Birçoğumuza eğitimimizin ilk yıllarında öğretildiği üzere her bir tasarım biriciktir. Yani sizin tasarladığınız, çizdiğiniz, yazdığınız ya da inşa ettiğiniz herhangi bir eserin birebir aynısını bir başkası yapamaz. Yapsa dahi bir takım felsefi ve etik sorunlardan ötürü ortaya koyduğu ürün sizinkinin aynısı olmaz. Peki, bu durumu artık canlıların klonlanmasının dahi mümkün olduğu modern dünyamıza nasıl uyarlayacağız?
Her biri diğerinin aynısı olan seri üretim ürünlere birer tasarım gözüyle bakabilir miyiz?
Bu soruyu günümüzde en çok kullanılan seri üretim ürünlerinden olan akıllı telefonlar üzerinden ele almak mantıklı olabilir. Zira akıllı telefonları üreten firmalar için bunların hem %100 işlevsel hem de estetik olması çok önemli. Yeni bir telefon modelini satışa çıkarmadan önce firmaların mutlaka son piyasaya sürülen modelden daha üstün bir teknoloji geliştirmesi gerekiyor. Ancak iş teknolojiyi geliştirmekle bitmiyor. Bu teknolojinin işlevsel şekilde aygıtlara aktarılması ve estetik bir forma sokulması da gerekiyor. Bu açıdan bakıldığında her bir telefon büyük bir teknik ve estetik tasarım süreci gerektiriyor. Ancak hiçbiri biricik olmuyor. Her birinin belki de milyonlarca kopyası yapılıyor.
Bu noktada akla tasarımı biricik yapanın sonuçta elde edilen ürün mü yoksa ilk kıvılcımı başlatan fikir mi olduğu sorusu geliyor? Tasarım, uzun süreçler sonucunda elimize aldığımız final ürünü mü yoksa bir anda aklımıza gelen ve tüm bu süreci tetikleyen fikrin kendisi mi? İşte tasarım bugün geldiği noktada bu soruya net bir cevap veremediğinden, tasarımın tanımı da günümüz şartlarında değişebilir.
Peki bu durum içmimarlar olarak bizi nasıl etkiler ya da bizim için gerçekten bu sorunun cevabı önemli midir? Şahsi fikrim bu tasarım tartışmasının işin içinde olan içmimar, mimar, mühendis olan herkesi etkilediği yönünde. Tasarımın tam olarak nerede başladığını ve ne noktada özgün sayıldığını anlamak, nitelikli işler ortaya koyabilmemiz için çok önemli. Özgün olmanın giderek zorlaştığı günümüzde bizi öne çıkaran yalnızca bir fikir kıvılcımı mı olacak yoksa elle tutulur ürünler mi bizi nitelikli tasarımcılar yapacak?
Günümüzde bu soruya herkesin farklı bir cevabı var. Hatta her sektör de bu durumu farklı noktalardan ele alıyor. Bir içmimarın projesinin gidişatını bir anda akla gelen bir çözüm değiştirebilirken bir mühendis için önemli olan sonuç ürünü olabilir. Varılan nokta ne olursa olsun dünyanın tasarım anlayışı değişiyor. Artık tasarımda en ufak detaylardan dahi taviz verilmiyor ve tasarımcıların birçok noktayı göz önünde bulundurarak hareket etmesi gerekiyor. Üstelik artık tüm dünyanın birbirinden haberi olduğu için tasarımların zamansız olması neredeyse tüm dünyaya hitap edebilmesine bağlı. Bu acımasız ortamda bizleri öne çıkaran hangisi olur bilinmez fakat gelecekte tasarım ile kast edilen kavramın bugünkünden çok farklı olacağı kesin.